HƯỚNG DẪN THU HOẠCH RAU QUẢ

Kỹ năng thu hái

Kỹ năng thu hái càng tránh gây tổn thương cơ học thì càng tốt. Đào xới, cầm, hái một cách nhẹ nhàng sẽ giảm được tổn thất.

Đối với một vài loại cây trồng, điểm phân chia tự nhiên được hình thành ở mối nối giữa phần cuống và thân, khi quả chín. Người thu hái nên cầm giữ quả chắc chắn nhưng nhẹ nhàng, và bẻ ngược lên như hình minh họa dưới đây. Đeo găng tay vải, cắt móng tay, và không đeo đồ trang sức như nhẫn, vòng tay để giảm tổn thương cơ học trong quá trình thu hái.

Nếu thu hoạch môt lượng nhỏ rau ăn lá để sử dụng trong gia đình hoặc bán cho các chợ nhỏ, có thể sử dụng một chậu nước lạnh để làm mát sản phẩm. Có thể mang chậu ra đồng ruộng, và sử dụng đồng thời như một vật dụng chứa đựng. Nên thay nước sạch cho mỗi mớ rau. Làm lạnh rau bằng nước lạnh khi thu hoạch sẽ giúp giữ được chất lượng tốt, và tránh khô héo.

Bao bì thu hái

Giỏ, túi, thùng thu hái có nhiều kích cỡ và hình dạng. Sử dụng thùng thì tốt hơn, vì tính rộng rãi, không nén ép sản phẩm.

Dụng cụ chứa đựng có thể được làm bằng cách khâu những cái túi hở hai đầu, phủ lên giỏ không đáy đã có sẵn, điều chỉnh túi cho phù hợp với giỏ, hoặc có thể sử dụng các quai đeo lên giỏ.

Thùng thưa bằng nhựa thì tương đối đắt nhưng có tính bền, có thể sử dụng lại, và rửa sạch dễ dàng. Khi không sử dụng, nó có thể được xếp lồng vào nhau để tiết kiệm không gian nơi lưu trữ hoặc vận chuyển. Khi đựng đầy, có thể lót rơm nếu chồng các thùng lên nhau.

Nếu thùng nhựa có nhiều lỗ ở mặt bên và mặt đáy, chúng có thể được sử dụng để rửa hoặc làm mát sản phẩm sau thu hoạch.

Dụng cụ thu hái

Một số quả cần phải được bấm hoặc cắt ra khỏi cây mẹ. Dụng cụ bấm và kéo cắt phải luôn sắc. Phần cuống nên cắt càng sát quả càng tốt, để tránh các tổn thương do sự va chạm giữa các quả khi vận chuyển gây ra.

Kéo cắt tỉa thường xuyên được sử dụng để thu hái quả, một số loại rau, và cắt hoa. Có rất nhiều kiểu dáng khác nhau ở tay cầm, kiểu gọng, thậm chí có loại kéo cắt và giữ được phần cuống quả. Đặc điểm này giúp cho người thu hoạch không cần sử dụng túi hứng mà quả không bị rơi.

Kéo lưỡi thẳng cắt quả và hoa

Kéo thu hoạch nho và quả

Kéo kẹp giữ

Kéo thu hoạch cam

Dụng cụ thu hái quả trên cao

Sử dụng công cụ cắt có túi hứng gắn vào đầu một cây sào dài, có thể giúp hái được quả, như xoài, lê khi quả ở độ cao không với được. Lưỡi cắt phải luôn được giữ sắc, túi hứng chỉ cần tương đối nhỏ. Góc của dao cắt và hình dáng của túi hứng có thể ảnh hưởng đến chất lượng của quả được thu hoạch. Vì thế, cần phải kiểm tra đặc tính trước khi sử dụng bất kỳ một công cụ mới nào.

Gậy thu hái

Sào và túi hứng quả có thể được làm bằng tay hoặc mua từ cơ sở cung cấp dụng cụ nông nghiệp. Túi hứng được minh hoạ dưới đây được đan bằng tay bởi các sợi dây nhỏ, hoặc được may bằng vài. Vành đai được sử dụng như cái nẹp túi, và lưỡi cắt có thể được làm từ một mảnh kim loại, hoặc một ống thép.

Các loại túi thu hái

Cây ăn quả đôi khi khá cao, và nếu để quả rơi xuống đất sau khi cắt khỏi cây sẽ gây ra các vết bầm dập. Nếu hai người thu hái cùng làm việc, một người có thể cắt quả từ cây, và người kia có thể dùng tải để hứng. Người hứng quả dùng hai tay và cả một chân để làm việc, đầu tiên hứng quả, rồi đón đỡ túi để quả tiếp đất nhẹ nhàng.

Không giống như nhiều loại quả hạch, quả hồ trăn không nên để rơi xuống đất trong khi thu hoạch vì đặc tính của nó là vỏ mở, và độ ẩm tương đối cao. Kiểu thu hoạch được minh họa dưới đây có thể sử dụng cho quả hồ trăn và oliu, cho kết quả tốt. Mảnh nhựa hoặc vải bạt được trải ra dưới gốc cây được thu hoạch, rồi rung cây bằng máy hoặc bằng tay cho quả rụng. Trong hình minh hoạ dưới đây, hai người thu hoạch cùng làm việc và đang thu lại tấm bạt được phủ đầy quả.

Thu hoạch và đóng gói trên đồng ruộng

Bao gói trên đồng ruộng nghĩa là thu hoạch và lập tức bao gói sản phẩm chỉ sau thời gian lưu trữ tối thiểu. Dâu tây thường được bao gói trên đồng ruộng, vì chỉ thời gian tồn trữ ngắn cũng sẽ làm tổn thương loại quả rất mềm này. Khi rau được bao gói trên đồng ruộng thì một ít giấy gói được dùng để lót đệm cho sản phẩm trong quá trình vận chuyển.

Có thể sử dụng xe đẩy nhỏ để người thu hái đỡ phải cúi xuống, ngẩng lên trong suốt quá trình thu hoạch. Xe kéo được minh hoạ dưới đây có một một bánh xe trước đơn giản, có thể kéo dọc theo hàng, ở phía trước người thu hái.

Thu hoạch và đóng gói dâu tây tại ruộng

Thu hoạch và đóng gói cà rốt tại ruộng

Công cụ hỗ trợ cho người thu hái là một xe kéo di động, với giá để hộp và có nắp rộng để tạo bóng râm. Xe kéo nhỏ này được thiết kể để kéo bằng tay dọc theo cạnh sườn của vườn quả thu hoạch. Nó thường được sử dụng để bao gói trên đồng ruộng đối với nho, những quả hỏ, và một số loại rau.

Các xe kéo lớn cho việc bao gói trên đồng ruộng được thiết kế để được kéo bằng một máy kéo nhỏ khi thu hoạch. Loại xe này có thể được sử dụng trong quá trình thu hoạch và bao gói nhiều loại sản phẩm cây trồng. Mái của xe được gập lại để đễ vận chuyển, và được mở ra để tạo bóng râm cho người thu hái và cho cả sản phẩm. Có thể điều chỉnh kiểu dáng của xe kéo sao cho phù hợp nhất với các sản phẩm và các công đoạn làm việc khác nhau.

Hệ thống bao gói tự động sẽ giúp người công nhân trên đồng ruộng có thể cắt, sắp xếp, phân loại, buộc và bao gói ngay trên đồng ruộng, như thế có thể bỏ qua một công đoạn bao gói trong nhà. Trong hình minh hoạ dưới đây, xe nhiều toa đang chuyển động dọc theo hệ thống bao gói trên đồng ruộng, và sản phẩm được bao gói được đưa lên phương tiện vận chuyển.

Vận chuyển đến nhà bao gói.

Khi nông sản được thu hoạch ở vị trí xa so với nhà bao gói, sản phẩm cần được vận chuyển trước khi bao gói. Hệ thống chuyên chở cho chuối được minh họa dưới đây là một ví dụ làm thế nào để tối thiểu hóa quá trình chuẩn bị nông sản cho thị trường. Chuối đã thu hoạch được mang đến các sân dọc theo đường chuyên chở, sau đó được treo vào móc trên dây. Tốc độ vận chuyển được kiểm soát vì công nhân sẽ đưa sản phẩm đến nhà bao gói đặt dưới chân đồi.

Theo giáo trình Kỹ thuật xử lý và bảo quản rau củ sau thu hoạch