TƯỚI TIẾT KIỆM NƯỚC CHO CÂY XOÀI

1. Sơ lược về cây Xoài

Xoài là cây trồng phổ biến ở Việt Nam. Là một loại cây ăn quả đặc trưng của vùng nhiệt đới, cây Xoài có nguồn gốc từ Bắc Myanma và Ấn Độ. Cây Xoài là cây thân gỗ, sống lâu năm, độ cao trung bình từ 10 – 25 m, nhiệt độ sinh trưởng thích hợp từ 24 – 27^oC. Nhiệt độ thấp sẽ hạn chế khả năng ra hoa của cây, do đó để có sản lượng cao thì những vùng trồng xoài nên có độ cao so với mực nước biển từ 600 m trở xuống. Cũng giống như nhiệt độ thấp, mưa nhiều làm cho Xoài ra hoa kém hơn và nảy sinh nhiều sâu bệnh. Theo các nghiên cứu, lượng mưa một năm từ 500 đến 1500mm là phù hợp nhất với sinh trưởng và phát triển của Xoài.

1

Hình 1: Cây Xoài Đài Loan

Xoài có bộ rễ ăn rất sâu và khỏe, nhất là hệ thống rễ cọc. Rễ có thể ăn sâu 5 – 6m nhưng phần lớn tập trung ở tầng đất 0 – 50 cm. Nhờ có hệ thống rễ ăn sâu và phân bố rộng mà cây Xoài được coi là cây có khả năng chịu hạn rất tốt, ở nhiều vùng có thời gian hạn dài tới 4 – 5 tháng cây vẫn phát triển tốt. Cây Xoài không kén đất, đất trồng Xoài có độ pH thích hợp là từ 5,5 đến 7,5, độ mặn dưới 0,05%.

Bảng  1 Một số giống Xoài phổ biến

TT	Tên giống	Đặc điểm giống
		Trọng lượng (g)/trái	Đặc điểm cơ bản	Mùi vị
1	Xoài Cát Hòa Lộc	600-700		ngọt và hương vị ngon
2	Xoài Cát Chu	450-550	Có cơm dày, hột nhỏ, không xơ	ngọt và hương vị ngon
3	Xoài Khiểu Sa Vơi	300-350	Dạng trái dài vỏ xanh đậm và rất dầy	trái vừa cứng bao đã có vị ngọt
4	Xoài ĐT – X15	350-400	Trái tròn dài, hơi cong ở phần đuôi, vỏ xanh đậm, trái có thể ăn xanh và ăn chín,	ngọt và hương vị ngon
5	Xoài Úc vỏ hồng đỏ		Chín rất thơm, dạng trái bầu tròn rất đẹp. Thời gian cho trái: 18 – 20 tháng.
6	Xoài Đài Loan xanh	600-3.000	Vỏ xanh ửng hồng, năng suất cao, dễ đậu trái, ít sâu bệnh. Cây cho trái sớm, trồng 12 – 18 tháng cây cho trái. Cây có khả năng cho trái quanh năm, không bị mất mùa như một số giống xoài khác. Trái đồng dạng, đều, da xanh sáng và đẹp mắt.	Thuộc nhóm xoài ăn sống ngon.
7	Xoài lê Vàng	1000-3000	Ưu điểm trái lớn, nhiều thịt. Màu vỏ trái vàng nhạt. Thời gian cho trái 12 – 18 tháng.	Thuộc nhóm xoài ăn sống
8	Xoài Đài Loan Đỏ (Ngọc Vân đỏ)	500-2000	Cho trái sớm (12 – 18 tháng sau khi trồng). Dễ ra hoa và đậu trái, có khả năng cho trái quanh năm, trái lớn Vỏ trái có màu tím đỏ đẹp mắt thích hợp chưng mâm hoặc làm quà.	Ngoài ăn sống, ăn chín cũng thơm ngon

1

Hình 2 Một số giống Xoài phổ biến

2. Giai đoạn sinh trưởng và chế độ tưới cho cây Xoài

Về thời vụ, thích hợp nhất là trồng Xoài vào đầu mùa mưa, khoảng vào tháng 6 – 7. Tuy nhiên, nếu thời gian đã trôi qua và nếu cần canh tác gấp thì có thể trồng vào bất cứ thời điểm nào, miễn là đủ nước tưới.

Xoài là cây ưa sáng, nếu trồng dày cây sẽ yếu ớt, cành dài và nhỏ, lá mỏng, những cành giáp nhau sẽ không ra trái. Theo phương pháp cổ điển thì khoảng cách giữa các cây là từ 6 – 8 m, mật độ 156-277 cây/ha. Tuy nhiên hiện nay, theo xu hướng trồng Xoài mật độ cao thì khoảng cách là 5 x 6 m hoặc 6 x 6 m, tương đương 277-333 cây/ha, sau đó cắt tỉa dần. Cách làm này làm tăng số lượng cây trên mỗi 1 ha, mà vẫn đảm bảo được sản lượng.

Ở thời kỳ cây con , trong 2 năm đầu cần duy trì ẩm độ  đất trong khoảng 70 – 100% độ  ẩm bão hoà, giúp cho bộ rễ và lộc non phát triển. Trong mùa nắng tưới 2 lần/tuần, với mức tưới 30 lít/gốc (mưa to thì không cần tưới). Để hạn chế cỏ dại và ngăn cản quá trình bốc hơi nước, nên dùng rơm rác mục, cỏ khô tủ xung quanh gốc, tủ cả phần tán cây có bán kính từ 0,8 – 1 m, và để trống phần diện tích cách gốc 20cm để hạn chế sâu bọ, côn trùng làm tổ, phá hoại gốc cây.

Vào thời kỳ kinh doanh: Sau khi thu hoạch: tưới 1 – 2 lần/tháng với mức tưới 130l/gốc để  duy trì ẩm độ  đất khoảng 50 – 60% độ  ẩm bão hoà. Vào thời điểm trước khi ra hoa, Xoài cần giữ trạng thái khô hạn khoảng 2 tháng trước khi phân hoá mầm hoa. Vì vậy, khoảng thời gian cuối mùa mưa đầu mùa khô hạn chế tưới, chỉ đặc biệt những năm nắng hạn nhiều thì mới cần tưới. Sau khi xử lý ra hoa và trong thời kỳ trái phát triển của trái, tiến hành tưới 2 lần/tuần với mức tưới 130l/gốc, ngừng tưới 2 tuần trước khi thu hoạch.

1

Hình 3 Tưới phun mưa dí gốc cho cây Xoài

Hình 4 Tưới phun mưa dí gốc cho cây Xoài

Lời khuyên:

• Đặt một chai nhựa ngược xuống đất và theo dõi độ ngưng tụ bên trong, người dân có thể theo dõi được lượng bốc hơi của nước trong lòng đất. Khi các giọt nước ít đi, đó là lúc cần phải tưới (theo Nestlé VN).
• Người dân có thể dùng một lon sữa đặc rỗng để đo lượng mưa. Ví dụ, nếu một lon sữa chuẩn chứa 1/6 lượng nước mưa, thì các cây gần đó đã nhận khoảng 100 lít nước. Lượng nước tưới sau đó có thể được điều chỉnh cho phù hợp (theo Nestlé VN).
• Có thể chia một đợt tưới ra thành các đợt tưới nhỏ, miễn là đảm bảo tổng lượng nước của các đợt tưới bằng với mức tưới trong bảng 1 để đảm bảo độ ẩm tối ưu.
• Các khu canh tác nên trồng cỏ lạc hoặc các loại cây họ đậu để tăng lượng đạm tự nhiên cho cây trồng, giúp đất canh tác phát triển bền vững.
• Ở những vùng khác, trồng Bưởi cần dựa vào điều kiện khí hậu và đất đai để điều chỉnh mức tưới phù hợp. Có thể áp dụng các mẹo đo lượng mưa và lượng bốc hơi ở trên, kết hợp với khuyến nghị tưới như trên và kinh nghiệm tưới tại địa phương để căn chỉnh.
• Sử dụng các loại phân hữu cơ, phân hữu cơ vi sinh, phân hữu cơ truyền thống, các loại mùn tự nhiên để bảo vệ đất, tránh về lâu về dài đất sẽ bạc màu, chai cứng; hạn chế sử dụng phân vô cơ như NPK, Đầu Trâu, … vì dùng lâu dài sẽ gây thoái hóa đất.